Ze staan stil, maar doen enorm veel: bomen nemen CO₂ op uit de atmosfeer. Maar hoeveel CO2 neemt een boom op? Volgens onze experts is dat wel 10 tot 30 kg CO2 per jaar, afhankelijk van de soort, locatie en diverse andere factoren. Bomen slaan koolstof op in hun stam, bladeren en wortels, en helpen zo de hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer terug te dringen.
Groothoekopname van een loofboom. Afbeelding gegenereerd door AI.
Dat is ontzettend belangrijk, want volgens schattingen van het IPCC kunnen natuurprojecten zoals herbebossing, bosherstel en agroforestry wereldwijd tot 11,3 miljard ton CO₂ per jaar vastleggen. Dat is ongeveer 30% van de wereldwijde emissiereductie die vereist is om de doelstellingen van het Akkoord van Parijs (2015) te behalen.
Maar hoeveel CO2 neemt een boom op? Het verschil tussen 10 of 30 kg CO2 per jaar is ten slotte aanzienlijk. En hoelang blijft die koolstof vastgelegd? Welke bomen zijn goed voor CO₂-mitigatie? En wat doen bomen met CO2?
In dit artikel gaan we in op de CO2-opname per boom, de factoren die daarbij een rol spelen, en leggen we uit hoeveel bomen je nodig hebt om de jaarlijkse uitstoot van je bedrijf te compenseren met CO₂-certificaten.
CO2-opname boom: Hoeveel CO₂ neemt een boom op?
Het aantal kilogram CO₂ dat een boom jaarlijks opneemt, hangt sterk af van factoren zoals boomsoort, leeftijd, groeifase, klimaat en bodemgesteldheid. Toch zijn er betrouwbare gemiddelden bekend. Een volwassen boom in een gematigd klimaat, zoals Nederland, neemt doorgaans tussen de 10 en 20 kg CO₂ per jaar op. Snelle groeiers zoals populieren kunnen zelfs tot 25 kg per jaar halen, terwijl trager groeiende soorten zoals beuken eerder rond de 9 kg–12 kg blijven.
Een Keniaans landschap met een enkele acaciaboom. Afbeelding gegenereerd door AI.
In tropische gebieden is de opnamecapaciteit doorgaans hoger, vooral bij commerciële herbebossingssoorten zoals teak of acacia. Een snel groeiende tropische boom kan in de eerste 20 jaar gemiddeld 20 kg tot 25 kg CO₂ per jaar opnemen. In sommige gecertificeerde projecten ligt dit zelfs boven de 30 kg per jaar, mits er sprake is van optimale groeiomstandigheden en goed beheer.
Lees meer: Herbebossing: 10 fantastische voordelen van het planten van bomen
De totale hoeveelheid CO₂ die een boom tijdens zijn leven vastlegt, loopt sterk uiteen. Een boom die 40 jaar oud wordt en gemiddeld 20 kg CO₂ per jaar opneemt, komt uit op 800 kg vastgelegde CO₂, maar binnen CO₂-projecten worden doorgaans meer conservatieve schattingen gebruikt. Bovendien verloopt de CO₂-opname van een boom niet lineair. In de eerste jaren groeit de boom snel en neemt hij veel op; naarmate hij ouder wordt, stabiliseert de opname.
Om die reden wordt in CO₂-projecten vaak gerekend met gemiddelden over een 30- of 40-jarige periode, en zijn bosbeheerders verplicht om periodiek te meten, modelleren en monitoren. Zo wordt de impact realistisch en meetbaar onderbouwd.
Hoe nemen bomen CO2 op?
Bomen zijn natuurlijke koolstofopslagplaatsen. Via fotosynthese zetten ze zonlicht, water en CO₂ om in zuurstof en glucose. Daarbij wordt de koolstof uit het CO₂-molecuul opgenomen en vastgelegd in de biomassa van de boom: de stam, takken, bladeren en wortels. De zuurstof wordt meestal weer vrijgegeven aan de atmosfeer als bijproduct. Dit is de zuurstof die wij inademen.
Een illustratie die het fotosyntheseproces weergeeft.
Daarom wordt bij de berekening van CO₂-opslag in biomassa vaak alleen de koolstofcomponent meegerekend. Om van koolstof (C) naar CO₂ (het broeikasgas) te rekenen, wordt meestal de omrekenfactor 3,67 gebruikt. Dat komt doordat de molecuulmassa van CO₂ ongeveer 3,67 keer zo groot is als die van C alleen. Oftewel: 1 ton koolstof = 3,67 ton CO₂.
Stoten bomen CO2 uit?
Een volwassen boom bestaat voor ongeveer 50% uit koolstof, gemeten naar droog gewicht. Die koolstof is afkomstig uit de CO₂ die de boom gedurende zijn leven opneemt. De opname van CO₂ is geen tijdelijk proces: zolang een boom leeft én gezond blijft, blijft hij koolstof vasthouden. Bovendien blijft een groot deel van de CO₂ opgeslagen na het afsterven van de boom, bijvoorbeeld in de bodem, waar wortelmateriaal en organisch afval bijdragen aan koolstofopslag in de humuslaag.
Lees meer: CO₂-voetafdruk van uw bedrijf: een praktische gids voor het mkb
De snelheid en effectiviteit van CO₂-opname verschilt echter sterk per boomsoort (door bijv. verschillen in fotosynthese-efficiëntie), groeiplaats (o.a. klimaatomstandigheden en bodemgesteldheid) en leeftijd. Jonge, snelgroeiende bomen nemen snel CO₂ op doordat ze actief biomassa opbouwen. Tropische soorten zoals Tectona grandis (teak) of Terminalia ivorensis (framire) kunnen onder optimale omstandigheden jaarlijks tot 22 kg CO₂ per boom opnemen in de groeifase. Ter vergelijking: een langzaam groeiende loofboom in Nederland neemt gemiddeld 10 kg tot 20 kg CO₂ per jaar op, afhankelijk van soort en standplaats.
Wereldwijd nemen bossen samen ongeveer 2,6 miljard ton CO₂ per jaar op. Dat is een belangrijk deel van de natuurlijke opnamecapaciteit, die samen goed is voor bijna 30% van de wereldwijde fossiele uitstoot. Dit onderstreept het belang van bosherstelprojecten en het bestrijden van ontbossing.
Wat bepaalt de boomkeuze in een CO₂-project?
Bij het ontwerp van een herbebossingsproject draait het niet alleen om maximale koolstofopname per boom, maar om het optimale gebruik van ruimte, tijd en ecologische interacties. Wanneer bomen te dicht op elkaar staan, concurreren ze om zonlicht, water en voedingsstoffen, wat hun groei (en dus CO₂-opname) belemmert. Daarom wordt vaak gekozen voor een doordachte plantafstand, afgestemd op de verwachte uiteindelijke grootte en groeisnelheid van de soort.
Lees meer: Waarom we prioritaire gebieden zoals Afrika moeten herstellen
Daarnaast is een mix van soorten een sleutel tot duurzaam succes. Welke bomenmix precies door ontwikkelaars van CO₂-projecten gebruikt wordt, is een beetje ‘het geheim van de smid’. Maar in veel projecten zie je een combinatie van:
-
Snelle groeiers (zoals Acacia of Albizia) die in de eerste jaren veel CO₂ vastleggen.
-
Trage, langlevende soorten (zoals Cedrus of Terminalia) die langdurige opslag garanderen.
-
Functionele soorten: zoals schaduwbomen voor ondergroei of cacao/koffiegewassen. Vruchtbomen (zoals mango of tamarinde) voor voedselzekerheid en inkomen. Inheemse soorten voor lokale fauna (bijv. nestgelegenheid voor vogels of voedsel voor bijen).
Een bovenaanzicht van diverse boomzaailingen die klaarstaan om te worden geplant.
Deze benadering bevordert niet alleen CO₂-opslag, maar ook biodiversiteit, bodemherstel, waterregulatie én duurzame ontwikkeling voor gemeenschappen. Kortom: een slimme combinatie van soorten, groeisnelheden en functies zorgt voor meer veerkracht en impact op de lange termijn.
Hoeveel CO2 haalt een boom uit de lucht binnen een CO2-project en hoe wordt dat gecontroleerd? Het is de verantwoordelijkheid van projectontwikkelaars van CO₂-projecten om betrouwbare, goed onderbouwde berekeningen in te dienen bij de standaard die het project valideert en verifieert.
Lees meer: CO₂-certificaten van hoge kwaliteit versus gewone CO₂-certificaten
Factoren CO2 opname per boom
Voor wie wil weten hoeveel CO₂ boomsoorten opnemen, zijn stamdiameter en groeitempo en wortelstelsel cruciale factoren.
Stamdikte (diameter op borsthoogte – DBH):
Een van de betrouwbaarste indicatoren voor de hoeveelheid koolstof die een boom bevat, is de diameter van de stam op 1,3 meter hoogte. Dit wordt in vrijwel alle CO₂-berekeningen gebruikt, vaak samen met de hoogte van de boom. De biomassa van een boom neemt namelijk exponentieel toe met de stamdiameter. Zo kan een boom met een stam van 40 cm vaak meer dan dubbel zoveel biomassa bevatten als een boom met 30 cm, ook al lijken ze visueel vergelijkbaar.
Groeisnelheid:
Snelgroeiende bomen (zoals Populus of Acacia) slaan sneller CO₂ op als ze jong zijn omdat ze jaarlijks veel nieuwe biomassa aanmaken. Ze zijn ideaal voor korte termijn CO₂-opname, maar hebben vaak een kortere levensduur. Langzaam groeiende soorten slaan over een langere periode CO₂ op, maar accumuleren uiteindelijk vaak meer, omdat ze groter en ouder worden. Maar dan moet je als projectontwikkelaar wel kunnen garanderen dat ze over die lange periode blijven staan.
Wortelstelsel:
Het ondergrondse deel van een boom (vooral het fijn vertakte wortelnetwerk) is verantwoordelijk voor 10% tot soms 30% van de totale koolstofopslag. Bomen met diepe of uitgebreide wortels dragen dus ook bij aan langdurige opslag in de bodem, vooral als organisch materiaal daar stabiel blijft (zoals in droge of koude bodems).
Voorbeelden uit de praktijk: van Nederlandse boom tot tropisch bosproject
De hoeveelheid CO₂ die een boom vastlegt, verschilt aanzienlijk per regio. In Nederland neemt een volwassen boom in een goed beheerd bos gemiddeld 10 kg tot 20 kg CO₂ per jaar op. Soorten zoals eik, es en beuk doen het goed op kleigrond of löss, terwijl op zandgronden vooral dennen en berken groeien. Een gemiddelde boom in een Nederlands herbebossingsproject slaat over een periode van 40 jaar 500 kg tot 800 kg CO₂ op, mits hij gezond blijft en niet vroegtijdig wordt gekapt of beschadigd.
Lees meer: Een exclusieve blik op onze impact in Kenia
In de (sub)tropen ligt de opnamecapaciteit veel hoger. In Kenia bijvoorbeeld, waar DGB actief is met projecten zoals het Hongera Reforestation Project, groeien bomen sneller dankzij hogere temperaturen en langere groeiseizoenen. Hier kunnen snelgroeiende soorten 20 kg tot 30 kg CO₂ per jaar vastleggen. Sommige projecten rapporteren zelfs gemiddelden van 1,5 tot 2 ton CO₂ per boom over 20 jaar, vooral bij intensieve monitoring en goed bosbeheer.
Close-upon van een zaailing in een boomkwekerij. Hongera Reforestation Project, DGB.
Stadsbomen vormen een bijzondere categorie. Door beperkte wortelruimte, minder schone lucht en snoei groeien ze vaak langzamer. Een volwassen boom in stedelijk gebied slaat doorgaans 4 tot 10 kg CO₂ per jaar op. Toch zijn ze ecologisch waardevol: ze verlagen hittestress, filteren fijnstof en verbeteren de luchtkwaliteit.
Lees ook: Van de grond tot in de ruimte: DGB’s impact in Oeganda
Kortom: de locatie en context bepalen in sterke mate hoeveel CO₂ een boom daadwerkelijk vastlegt én hoe lang die opslag standhoudt.
CO2-compensatie bomen: Hoeveel bomen heb je nodig om 1 ton CO₂ te compenseren?
De vraag klinkt simpel, maar het antwoord hangt sterk af van context. Als we bijvoorbeeld uitgaan van een gemiddelde opname van 20 kg CO₂ per boom per jaar, dan zijn er 50 bomen nodig om in één jaar tijd 1 ton CO₂ te compenseren. Maar in de praktijk wordt CO₂-opname bijna altijd berekend over een langere tijdshorizon.
Herbebossingsprojecten rekenen doorgaans met een periode van 20 tot 40 jaar, waarbij een boom gedurende zijn leven zo’n 500 kg tot 1.000 kg CO₂ kan vastleggen. In dat geval zijn er 1 tot 2 bomen nodig om over de volledige levensduur 1 ton CO₂ te compenseren .
Belangrijk hierbij is dat CO₂-compensatieprojecten nooit enkel naar het aantal bomen kijken, maar naar de netto-opname per hectare. Een hectare tropisch bos met goed beheerde snelgroeiende soorten kan jaarlijks 10 tot 15 ton CO₂ vastleggen. In Nederland ligt dat cijfer rond de 6 tot 8 ton CO₂ per hectare per jaar, afhankelijk van bodemtype en boomsoortenmix.
Lees meer: Wat maakt de herbebossingsprojecten van DGB uniek?
Een andere nuance: niet alle bomen overleven. In professionele bosprojecten wordt rekening gehouden met sterftepercentages van 10%–30%, en wordt herplanting meegenomen in de langetermijnplanning. Daarom is de monitoring en periodieke validatie van CO₂-opslag cruciaal, zeker bij gecertificeerde projecten zoals bijvoorbeeld onder Verra.
Samengevat: één boom is waardevol, maar pas binnen een goed doordacht project wordt de impact echt aantoonbaar en duurzaam.
Illustratie die beschrijft hoeveel CO2 een boom opneemt.
Wat kunt u zelf doen met deze kennis?
Bomen zijn krachtige bondgenoten in de strijd tegen milieudegradatie, maar hun impact is sterk afhankelijk van soortkeuze, locatie, beheer en tijd. Hoewel één boom gemiddeld 10 kg tot 30 kg CO₂ per jaar opneemt, is dat op zichzelf niet genoeg om een vliegreis of jaarlijks energieverbruik te compenseren. Maar binnen gecertificeerde bosprojecten, met monitoring en langetermijnplanning, kan één boom over zijn levensduur wel 500 kg tot 1.500 kg CO₂ vastleggen.
Bedrijven kunnen ervoor kiezen om in grootschalige bosherstelprojecten te investeren, al dan niet om hun CO₂-voetafdruk te compenseren. Grote bedrijven als Microsoft, Google, Volkswagen en Lego werken bijvoorbeeld via reductiemaatregelen aan het verminderen van hun uitstoot en compenseren hun resterende emissies daarnaast met CO₂-certificaten. Maar verduurzaming is niet voorbehouden aan grote bedrijven, ook voor kleinere bedrijven is het aanpakken van hun CO₂-voetafdruk niet langer een bijzaak, maar een noodzaak. Op deze manier besparen ze kosten, verbeteren ze hun reputatie, behalen ze concurrentievoordeel, voldoen ze aan verwachtingen van klanten en stakeholders en zijn ze voorbereid op nieuwe regelgeving
Lees meer: Bruynzeel Storage Systems: ruimte creëren voor een gezondere planeet
Voor structurele CO₂-compensatie zijn grootschalige, goed beheerde projecten essentieel. Hier komt de meerwaarde van partijen zoals DGB Group naar voren: de herbebossingsprojecten van DGB zijn niet alleen gericht op CO₂-opslag, maar creëren ook bredere ecologische en sociale impact.
Zulke projecten bevorderen:
-
Biodiversiteit, door het planten van inheemse soorten en het herstellen van natuurlijke habitats.
-
Schoon water, door verbeterde infiltratie en erosiereductie.
-
Bodemgezondheid, via organische opbouw en schaduwbeheer en duurzame of regeneratieve landbouw.
-
Gemeenschapsontwikkeling, door training, werkgelegenheid en inkomsten uit bijvoorbeeld bijenteelt of voedselbomen.
Voor bedrijven die hun ecologische voetafdruk willen verkleinen of klimaatneutraal willen opereren, zijn CO₂-certificaten uit zulke geïntegreerde natuurprojecten een effectieve en verantwoorde keuze.
Hoeveel bomen planten om CO2 te compenseren
Wilt u ook grip krijgen op uw CO₂-voetafdruk of klimaatneutraal worden? De weg naar een duurzaam bedrijf begint met inzicht. Onze gratis CO₂-calculator, de CO₂ Expert-tool, maakt het berekenen van uw CO₂-voetafdruk eenvoudig. Onze experts kunnen u bovendien bij elke stap bijstaan met hulp en deskundig advies. Vraag een gratis demo aan en begin vandaag nog, u zult zien dat het met de juiste tools eenvoudiger is dan u denkt.
Een dronefoto van een recent herbebost gebied in Kenia. Hongera Reforestation Project, DGB.
Blijft u na CO₂-reductie met onvermijdelijke of historische emissies zitten? Dan kunt u deze via DGB’s impactvolle natuurprojecten compenseren. Dit kan direct vanuit de CO₂ Expert-tool of via onze experts.
